Banken en complexe producten blijken nog altijd een gevaarlijke combinatie. De verleidingen om in het huidige renteklimaat meer risico op te zoeken, zijn echter groter dan ooit. Wat ook niet helpt, is dat kleinere vermogensbeheerders de hete adem voelen van fondsgiganten als Blackrock en Vanguard.  

Bulk vermogensbeheer oninteressant 
Dergelijke mondiale spelers draaien hun hand er niet voor om. Nieuwe beleggingsmandaten worden eenvoudig toegevoegd, passief beheerd weliswaar. Het neveneffect dat van deze proposities uitgaat, is dat klanten steeds meer gewend raken aan de lage tarieven.  

Deze prijsdruk sijpelt ook steeds meer door naar het vermogensbeheer. De grootste druk ontstaat daarbij rondom het ‘bulk-vermogensbeheer’, waarbij klanten een persoonlijke mix krijgen aangeboden met daarin een combinatie van fondsen, maar waarbij nauwelijks sprake is van enig maatwerk.  

Voor vermogensbeheerders wordt deze productvorm steeds oninteressanter. Klanten vragen aan de ene kant om lagere tarieven, gedreven door de prijsoorlog vanuit passief beheer. Vermogensbeheerders zien zich - daarentegen - geconfronteerd met kosten die eerder zullen stijgen dan dalen, denk daarbij aan toenames in IT-uitgaven (cyberrisico) en toegenomen kosten voor compliance. 

Kleine en middelgrote spelers richten hun pijlen in toenemende mate op de groep van ‘ultra-vermogenden’. Bij welk vermogen de grens precies ligt, is wat arbitrair. Die groep is op zoek naar iets bijzonders, dat wil zeggen: men zit niet te wachten op ‘bulk-beheer’ alleen. Uiteraard hoort bij de nieuwe oriëntatie ook een passend productaanbod, waarbij de lage rente niet langer de vijand maar eerder een bondgenoot wordt. 

Gestructureerde producten  
Gestructureerde producten, gericht op volatiliteit, vormen een beproefd maar risicovol instrument hiervoor. Daarbij maakt het niet uit of die volatiliteit zich nu voordoet in de rentestand, de wisselkoers of de beurskoers. Zolang het maar binnen de bandbreedte blijft en de verkopende partij er geen blootstelling aan heeft.  

Met de overname van de Nederlandse activiteiten van UBS (2017), zette ook VLK in op de handel in gestructureerde producten. Met succes: in het jaarverslag over 2019 meldt VLK een totaal van 103 deals met een nominale waarde van 327 miljoen euro (2018: 181 miljoen). De producten kwamen uiteindelijk terecht in de portefeuilles van private banking klanten en in de eigen beleggingsfondsen.  

Met deze producten hoopte VLK voldoende onderscheidend te zijn richting haar vermogende klanten.  Voor VLK zelf was de afhandeling van de transacties weinig risicovol, zo valt terug te lezen in het jaarverslag over 2019. Dit omdat de producten werden aangehouden door de klanten van VLK; er stond dus niets op het eigen bankboek. Dit bleek in 2020 toch anders te liggen.  

Hedgeproblematiek 
In het jaarverslag 2020 stelt men: “de uitzonderlijke volatiliteit in maart resulteerde in een onvoorziene illiquiditeit”, om welke reden het niet mogelijk was om de blootstelling tijdig af te dekken. Ook stelt men dat de veranderingen in de hoogte van de liquiditeitspremie en dividendrendementen, de verliezen verder vergroten. Andere Europese banken die ook in deze producten handelen, zoals UBS en Société Générale, kwamen met soortgelijke berichten. De problematiek lijkt enigszins inherent aan deze productcategorie, die sterk gedreven wordt door modellen en aannames.  

Voor beleggers is het verlies een hard gelag. De beperkte bijdragen van structured notes aan de bedrijfswinst lijkt in geen verhouding te staan tot de verliezen. Ook is onduidelijk wat de meerjarige doorwerking van deze verliespost zal zijn. Op de komende aandeelhoudersvergadering, op 27 mei, zal de VEB zeker aandacht vragen voor het strategisch belang van deze handel in de langetermijnstrategie.